Datça Yarımadasına önce Karlar ve ardından sırasıyla Mısırlılar, Hititler, İskitler, Asurlular, Dorlar, Persler, Sparta ve Atinalılar, Büyük İskender, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve son olarak Osmanlıların egemen olduğu yarımada’daki tarihi buluntular 80 ila 120 bin kişinin yaşmış olduğu 50’den fazla yerleşim bölgesinin M.Ö 600-700 yılları arasında olduğunu göstermektedir. Yarımada üzerinde bir çok yerleşim merkezi kurulmuştur. Bunlar :
1. Birinci Knidos –Eski Datça
2. Emecik köyü yakınlarındaki Binassos
3. Kargı Koyu’nakurulan Akandos
4. Tekir Burnuna kurulan Yeni Knidos
İlk Karyalıların egemenliği ve sonrasında M.Ö 1100 yılından itibaren yarımada Dorların hakimiyetine girmiştir. Dorlar’ın ilk yerleşim yeri Burgaz mevkiinde olmuş ve burada Eski Knidos’u kurmuşlardır. Aynı dönem içerisinde yarımada’da ikinci yerleşim yeri olan bugünkü Yaka Köy’ünde yer alan Kumyer kurulmuştur.
Yarımada’daki Hızırşah Köyünde Knidoslular M.Ö 4. yy’da seramik atölyeleri işletmiş ve bu atölyelerde 3000 civarında köle çalıştırmışlardır.
1282 yılında Bizanslıların egemenliğinde olan bölge Menteşoğlu Beyliğine geçmiş ve sonra Osmanlı İmparatorluğunun Menteşoğluna saldırmasıyla Datça Yarımadası Osmanlı İmaparatorluğuna katılmıştır. Menteşoğlu her ne kadar bölgeyi tekrar ele geçirmiş olsa da 1413 yılında Çelebi Mehmet döneminde yarımada kesin olarak Osmanlının hakimiyetine girmiştir.
1.Dünya Savaşından sonra yarımada kısa süreliğine İtalyanlar tarafından işgal edilmiştir.
Yarımadanın ismi önce Knidos sonra Datça olmuştur. Sultan Reşad döneminde Datça yerini Reşadiye’ye bırakmıştır. Yarımada Cumhuriyet döneminin başlarında tekrar Datça ismini almış ve 1928 yılında Muğla iline bağlı bir ilçe olmuştur.
Datça’nın Flora ve Faunası
Knidos Antik Kenti bilindiği üzere tıp merkezi olmuştur. Dolayısıyla Datça’da bitki yönünden zenginliği antik çağlara kadar uzanmaktadır. Bademiyle ünlü olan Datça’da yetişen diğer bitkiler kekik, adaçayı, zeytin, kapari, karabaş otu, Datça hurması ve keçi boynuzudur.
Taptaze dalından adaçayı
Kara avcılığının yasak olduğu yarım ada’da sayıları az olmasına rağmen boz ayı ve yaban keçisi neslini sürdürmeye devam etmektedir. Yarımada kuş türü bakımından 86 çeşit kuş’a ev sahipliği yapmış olduğu için zengin çeşitliliğe sahip iken ne yazık ki bu durum memeli hayvanlar için geçerli değildir.
Kuş türleri arasında sıklıkla rastlananlar şahin, keklik, kumru, karabatak, doğan, alakarga, atmaca, ispinoz, çulluk, kartal, üveyik, serçe, alaca ağaçkakan türleridir.
Deniz Canlıları : İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü 2.5 yıl araştırma yaparak Gökova ve Marmaris arasında toplam 457 tür deniz canlısının yaşadığını belirlemiştir. Deniz canlıların çeşitliliği dışında canlıları koruyan ve yarattığı oksijen ile ekolojiye katkıda bulunan deniz dibi ormanları ile posidenya çayırları da belirlenmiştir.
Nesli tükenmekte olan ve bu nedenle koruma altına alınan lahos ve orfoz’u da bu bölgede görmek pek mümkündür.
Diğer canlı çeşitleri ise karagöz, çipura, akya, mezgit, fangri, iskorpit, uskumru, sinarit, barbunya, sardalye, kalamar, orkinos, ahtapot, mürekkep balığı, tekir, trakonya, levrek’tir.
Akdeniz Foku : Yarımadanın bütünü nesli ciddi anlamda tükenmekte olan Akdeniz Foku için en uygun yaşam alanına sahiptir.
Bambus Arısı : Bu arı türü diğer arılar gibi 30-40 bin üyeye sahip koloniler yerine 30-40 arıdan oluşmaktadır. Ve diğer bir özelliği ise bal yapmamalarıdır. Bambus arısı çiçekten çiçeğe dolaşıp çiçeklerin döllenmesine katkıda bulunurlar.
Datça’nın Lezzetleri
Üç B’yi es geçmek olmaz. “Bal, badem, balık”. Üç B dışında mutlaka tatmanız gereken lezzetler, ütmek kavurması, kışıyak, dalampa (papatya sapı), dalankıta, köger, garaville (salyangoz), sardalye dolma, ilabada, mürdümek, ilabada, subye güveç, deniz börülcesi taratoru, lakerda çiroz ve daha fazlasıdır. Datça lezzetlerine değinmişken tatlılarından bahsetmeden olmaz. Datça’nın en bilinen, meşhur ve tüm düğünlerde mutlaka yapılan Damat tatlısıdır. Yabancılar ilk bakışta baklava görünümünde olsa da iç malzemesi tamamen badem’den yapılmaktadır.
Datça’ya Ulaşım
Karayolu : İstanbul, Ankara, İzmir, Muğla’dan otobüs ile ulaşım imkanı mevcuttur. Marmaris’ten Datça’ya dolmuşlar ile 65 km yol kat ettikten sonra ulaşabilirsiniz.Deniz yolu : İstanbul veya Ankara’dan Dalaman veya Bodrum’a uçarak buralardan feribot ile Datça’ya ulaşmakta diğer bir seçenektir. Yunanistan’ın Rodos ve Symi adasından gelecekseniz Mayıs-Ekim arasında seferleri bulunan feribotları kullanabilirsiniz.