Agra seyahatimizin de sonuna geldik. Gece trenine binerek sabah Khajuraho’ya vardık. Khajuraho çok ufak bir köy olduğu için konaklamayıp tüm gün köydeki tapınakları gezip aynı gün gece tren ile Varanasi’ye geçeceğiz. Khajuraho tren istasyonunun önünde bekleyen rikshawcılardan birine binip otelimize vardık. Khajuraho’da kalmıyoruz ama yine 1 gecelik otel parasını hem valizleri bırakmak için hem de gece tren saatine kadar dinlenmek için verdik. Bir de trenlerde pislendiğimiz için temizlenip paklanmak için sıcacık duş hiç fena olmaz diye düşündük 🙂
Khajuraho Gezi Rehberi
Hindistan’ın Madhya Pradesh eyaletinde bulunan Khajuraho arkeolojisi ile bir çok turistin uğrak bölgelerinin başında geliyor. Unesco tarafından koruma altına alınan köy içerisinde 3 kompleks ve bu komplekslerin içinde toplam 85 adet tapınak bulunmaktadır. Tapınaklar tanrı Brahma, Vishnu ve Shiva’ya adanmış olup ayrıca şehrin doğu bölgesinde Jain tapınağı da yer almaktadır.
Chandela hükümdarlığının 9 yy’dan 11 yy’a kadar başkentiğine ev sahipliği yapan Khajuraho’da M.S 950 ve 1050 yılları arasında hükümdarlık yapanlar tarafından şehirde bir çok tapınak inşa edilmiştir. Hükümdarlığın çöküş dönemine girmesiyle köy terk edilmiştir. Yine de tapınaklar 14 yy’a kadar önemini korumaya devam etmiştir. 14 yy sonrası tamamen terk edilen bölgede ki tapınaklara Moğol istilası sırasında istilacılar tarafından zarar verildiği dilden dile söylenmektedir.
Köy içerisinde kum taşında ve granitten yapılmış 85 tapınaktan günümüze sağlam gelebilenlerin sayısı 20 tanedir. Khajurahodaki en önemli tapınaklar : Lakshman, Vishwanatha, Kandariya Mahadeva, Jagadambi, Chitragupta, Dulhadeo, Parshvanatha, Adinatha, Vaman, Javari ve Chaturbhuja’dır.
Sabah otelin önünden bisikletlerimizi kiralayarak (1 bisiklet 100 rs) eski köyün içinden geçerek doğu bölgesindeki tapınakları gezerek başladık. Sonra güney bölgesi ve son olarak batı bölgesini (köyün merkezi)gezdik. Hemen hemen her tapınakta bir görevli var. İçeri girer girmez peşimizden gelerek tapınak içindeki figüleri ve tanrı motiflerinin ne anlama geldiğini anlatıyor. Ufak bahşis vererek sıra sıra tapınakları gezdik. Öğlen batı bölgesindeki tapınak girişinin önündeki restaurantlardan birine (Blue Sky Restaurant) girerek tapınak manzaralı terasta hint yemeklerimizi sıcacık güneşin altında ısınarak yedik.
Yemek sonrası Ayur Aropyam’da ayurvedik masajı yaptırdık. Masaj salonları genelde çok pis. Lonely Planet’ın tavsiye ettiği Ayur Aropyam diğerlerine göre daha güvenli ve temiz geldi bize. 25 euro dedikleri masajı 15 euro’ya indirdik ama sanırız kazığı yedik 🙂 Altı üstü yağı sürüp 1 saat eften püften masaj yaptılar ne o göyya rahatladık. Yahu her yerimiz vıcık vıcık yağ oldu. Avuç avuç yağları alıp dökmedikleri yerimiz kalmadı saçlarımdaki yağı neredeyse 1 saatte ancak arındırabildim. Buz gibi odalarda leş gibi bir örtü üzerinde ayurvedik masajı sanki çok lazımdı 🙂
Masaj Öncesi
Doğu ve güney bölgesinde bulunan tüm tapınaklara ücretsiz giriş imkanı varken batı bölgesindeki kompleks için kişi başı 250 rs ödedik. Tabi buradaki tapınaklar diğer bölgelere göre daha iyi korunmuş halde. Gökyüzünde doğru uzanan tapınakların hemen hemen hepsinin dışında Kamasutra motifleri var. Tapınakların ünlü olmasının en büyük nedeni de bu aslında. Eğer dikkatli incelerseniz kamasutra motifleri haricinde dönemin kültürel, dinsel, savaş ve günlük yaşamlarına dair bir çok işçilik göreceksiniz. Tapınakların dışında nasıl ki onlarca motif varsa tapınakların içinde de tanrı motiflerini görmek mümkündür. Tapınağın giriş kapısına girdiğiniz de kafanızı kaldırın tapınağın tavanını elleri ile yüklenenler Kichik’leri göreceksiniz.
Doğu ve Güney Bölgesindeki Tapınaklar
Vamana, Brahma, Jawari, Ghantai (bell temple), Jain müzesi kompleksindeki tapınaklar ( Adinath, Parswanatha, Perwath, Shanthnath), Duladeo, Bhemandal (Pond temple), Chattarbhuj.
Vamana tapınağının girişinde solda Ganesh heykeli, içine girince tam karşıda Tanrı Vishnu’nun heykeli var. Tapınağın dış duvarlarında ise Nandi’yi (inek suratlı) görmemek imkansızdır.
Duladeo tapınağının dışı ise savaşı anlatan ellerinde silahları olan at ve fil sırtında insan figürleri ile süslenmiş. Duvarlar sudan dolayı kararmış haldeydi. Tapınak içinde bulunan heykellerin çoğu kırılmış ve tahrip edilmiş hatta çalındığı dahi söyleniyor. Tapınak içinde en değişik motif ise iç bölümde kapalı alanda olan üzerine 11.000 adet shiva figürü işlenmiş olan kaya parçasıydı.
Chattarbhuj Tapınağı içindeki 3 tanrı figürüne sahip heykel oldukça dikkat çekici. Heykelin yüzü Shiva, vücudu Vishnu ve bacakları Krishna’nın karışımdan oluşuyor. Bu tapınağın içine giren akşam güneşi tam heykele vurduğundan çok otantik bir hava oluyor.
Ganj Nehrinden akan su
Batı Bölgesindeki Tapınaklar
Chaunsath Yogini, Varaha, Lakshmana, Kandariya, Viswanath, Matangeshwar, Chitragupta, Nandi Tapınaklarıdır. Batı bölgesindeki tapınaklar bakımlı yeşillik içerisinde bir bahçe kompleksinde bulunduğundan bu tapınakları gezmesi daha kolay ve zevkli oluyor. Tüm tapınaklar birbirine oldukça yakın. Kamasutra işlemelerini batu grubundaki tapınaklarda görebilirsiniz. Detayları ile bir çok kamasutra oymaları özenli bir şekilde tapınak duvarlarına yerleştirilmiş.
Bugüne kadar oldukça fazla tapınak gördük ama böylesine ustalık ve el emeğine eş değer bir tane daha olduğunu söylemek çok zor.
Kandariya Mahadeva Tapınağı
Batı gurubunda 31 metre uzunluğu ile en yüksek tapınaktır. Shiva’ya adanmış olan bu tapınakta 900 tane heykel bulunmaktadır.
Varaha Tapınağı avatar Tanrı Vishnu’nun yaban domuzu enkernasyonuna adanmıştır.
Gün doğumu için doğu ve güney bölgelerinde bulunan tapınakları, batı grubu tapınakları için ise gün batımında güneşin tapınaklara en güzel dokunuşunu yansıttığı anda ziyaret etmek en güzel zamandır.
Konaklama : Hotel Zen geceliği 2 kişi için 22 TL. Odalar fazlasıyla geniş ve duşu sıcacıktı. Her odanın önünde masa ve sandalye bulunuyor. Bahçesi ise keyifli zaman geçirip yemeğinizi yemeniz için çok ideal.
Yemek demişken otel kirli tabaklarının bulunduğu alan ve tabakların içinde cirit atan hayvanlar 🙂
Khajuraho Çevresinde Görülecek Yerler :
Raneh Şelalesi : Khajuraho’dan yalnız 22 km uzaklıktadır. Şelale metrelerce yukarıdan kayaların arasından tüm şiddetiyle Ken nehrine dökülmektedir.
Pandav Şelalesi : Khajurajo’dan 34 km uzaklıkta bulunmaktadır. Şelale girişinden girdikten sonra 500 metre yürüdükten sonra kuş sesleri eşliğinde ağaçlarla çevrili rüya gibi bir yer ile karşılaşacaksınız. Saat 10:00’dan 17:00’e kadar açık olan şelaleye bisikley veya yürüyerek gelirseniz giriş ücreti 15 rs, araç ile gelirseniz 200 rs.
Panna Ulusal Parkı : Khajuraho’dan yalnızca 40 km uzaklıktadır. Madhya Pradesh’in merkezindeki Chattarpur şehrindeki 543 km2 alana sahip ulusal parktır. Gece safarisi, fil safarisi, bot gezisi ve yabani hayvanlar içinde daha bir çok aktivite yapma imkanı yakalayacağınız bir park.
Bandhavgarh Ulusal Parkı : Khajuraho’dan 237 km uzaklıkta bulunan parkta Flora, Fauna ve oldukça fazla hayvan çeşitliliğine sahip olması aynı zamanda safari yapmak için birden fazla safari alanı içermesiyle ilgi çekici bir parktır.
Khajuraho’ya Ulaşım
Havayolu ile Agra, Varanasi ve Kathmandu’dan her gün uçuş vardır.Tren ile Yeni Delhi, Agra, Mumbai, Calcutta ve Varanasi’den ulaşım mümkündür.Otobüsü tercih edecekler için ulaşım Mahoba, Harpalpur, Satna, Jhansi, Gwalior, Agra, Jabalpur ve Bhopal’dan sağlanılabilir.