Fes’te nereler gezilir, Fas gezilecek yerler listemizin en önemli yerlerinden biri olan Fes’te tam 2 gün geçirdik. Bu süre boyunca Fes’te gezilecek yerleri doya doya gezip görme imkanımız oldu.
Fes, Fas ülkesinin ikinci büyük şehridir. 2014 yılı sayımına göre nüfusu 1.1 milyon olan şehir 1925 yılına kadar Fas’a başkentlik yapmıştır.
Fas (Kuzey Afrika) 18 yy’da istila edilerek bazı uluslar tarafından 1492 yılına kadar hüküm sürülmüştür. Güney İspanya ile yakınlığından dolayı Cordoba, Carmana veya Ubeda’daki şehir mimarisini Fes’te görmek pek mümkündür.
Fes’te iki eski yerleşim alanına sahiptir. Bunlardan en büyüğü Fez el Bali bölgesidir. Eski şehir alanının dış tarafı tamamen surlarla çevrilidir. Sur içine Medina denilirken sur dışında kalan alana yeni şehir (Ville Nouvelle) denilmektedir. Fez el Bali bölgesi Endülüs mülteciler tarafından 790 yılında kurulmuştur. Fez el Bali dışındaki diğer bir eski yerleşim alanı da yahudi mahallesi olan Fez el Jdid’dir.
Yeni yerleşim yeri Ville Nouvelle bölgesi tipik Fransız kolonyal mimarisi ile dekore edilmiş bulvarlara, parklara ve meydanlara sahiptir. Gün geçtikçe yabancılar yeni bölgeden evler almaya başlamıştır.
Fez el Bali arnavut kaldırımlı ara sokakları ile tam bir labirent gibidir.
1981 yılından bu yana Unesco Dünya Miras Listesinde yer alan eski şehir alanı için dünyanın en büyük yaya alanı olduğuna inanılıyor.
Ortaçağ’ın en büyük ve en eski şehri Fes eski şehir alanında 9000 adet sokağı içermektedir. Yanlış duymadınız tam 9000 sokak ve her biri birbirinden dar ve araçların girmesi yasak. Eski şehir sokaklarına tek girebilen eşekler. Çünkü yükleri tek taşıyabilecek şey onlar. Bazı anlar oluyor ki geçitteki eşek yüzünden geçemiyorsunuz.
Üniversitesi ve Arap-Endülüs sanatının hazineleriyle parıldayan şehirdir.
Modern Çağ’dan ortaçağ’a ilk adımı batı’nın cazibe merkezi, Afrika’nın Atinası olarak dillere gelen, Rift dağlarının eteklerinde 9000’den fazla sokağı, dar geçitleri ve çıkmaz sokaklarıyla %1 milyondan fazla kaybolma riskiyle Fes’in giriş kapılarından en meşhuruyla atıyoruz.
Fes’te Gezilecek Yerler
Bab Bou Jeloud : 3 simetrik kemerle süslü kapı 1913 yılında inşa edilmiştir. Eski şehre girişi sağlayan en meşhur kapıdır. İç tarafı yeşil renkli dış tarafının rengi ise mavidir. Bu yüzden Bab Boujloud yani mavi kapı olarak anılmaktadır. Bu kapıdan girerek Medina’nın iki ana caddesine ulaşmanız mümkündür.
Medersa Bou Inania / Ebu İnaniye Medresesi : 1351-1356 yıllarında açılan okulda din eğitimleri veriliyormuş. Sultan Bou Inani tarafından kurulmuş Bou Inania Medresesi zamanının en iyi mimari örneklerinden biridir. Avluya adım atar atmaz duvar işlemeleri, çarpıcı el oymaları, duvarların alt kısmındaki sonsuz geometrik şekillerden oluşan çiniler ve girift kapılar görülmeye değerdir. Zemini siyah beyaz karolar, cephesi mermer ve taş işlemesi olmasıyla birbirine tezat oluştursa da bir bütünlük içindedir adeta.
Medresenin dışardan gözüken en belirgin özelliği ise yüksek kulesinin yeşil çinilerle işlenmiş olmasıdır. Gayrimüslimlerin içeri girilmesine izin verilmiyor. Sadece avluyu gezebiliyorlar.
Giriş ücreti 20 Mad, 1,80 euro
Dar Batha Müzesi : 19 yy’da inşa edilmiş yazlık saray 1916 yılından bu yana müze olarak hizmet vermektedir. Sanat ve tarihe biraz olsun ilginiz var bu müzeyi listenize eklemeyi ihmal etmemelisiniz. İçerde görebilecekleriniz arasında renkli Berberi halıları, antika enstrümanlar ve 14 yy’dan kalma seramik koleksiyonudur.
Mellah : Yahudilerin yaşadığı mahallelere Mellah denir. 14. yy’da yahudiler sığınmak için bu bölgeye yerleşmiştir. Günümüzde Fes’te sadece 200 yahudi kalmıştır. Bunların da çoğu yeni şehire taşınmıştır. Bu bölgede yahudi evlerine görüp, yahudi mezarlığının yanındaki bit pazarına ziyaret edip, görkemli bir şekilde restore edilmiş Aben Danan sinagogunu görebilirsiniz.
Kairaouine Üniversitesi ve Cami : Afrika’nın en büyük camisi ve dünyanın en eski üniversitesidir. Üniversite 859 yılında Tunuslular kurulmuş olup 12 yy’da Murabıtlar tarafından genişletilmiştir. Ve hala aktif durumdadır. Kapladığı alanı göz önüne getirin diye şunu söyleyebilir ki kompleks tam tamına 20.000 kişiyi içine alabilmektedir.
İçeri sadece müslümanların girmesine izin veriliyor.
Kraliyet Sarayı: Fes Palais Royal 13.yy’da inşa edilmiş bir saraydır. Saray’daki altından pirinç kapılar (7 tane) Fas’ın Fransa’dan bağımsızlığı kazanması üzerine 1960’larda inşa edilmiştir. Sarayın içine girilmesine izin verilmiyor. Çevresinde dolaşıp altın kapılarını görmek için gelebilirsiniz.
Chouara Tabakhanesi : Fes’ten bahsedince akla tabakhanenin gelmemesi ne mümkün. Üç adet tabakhaneye sahip olan şehirde en büyüğü ve binlerce yıldır işleyeni Chouara tabakhanesidir.
Fas’ın en melhur deri tabakhanesi Fes şehrindekidir. Marakeş’te de vardı. Ama ülkenin en büyük tabakhanesi Chouara’dır. Aslında şehrin çevresinde 3 ana tabakhane olmasına rağmen en ünlüsü burasıdır. Tabakhane’ye girdiğiniz anda çok kötü ve ağır bir kokuyla burun buruna gelecekseniz. Bunun için burnunuza taze nane götürmeyi ihmal etmeyin. Bir de tabakhaneye tepeden baktığınızda sanki bir ressamın boya paleti ayaklarınızın altına serilmiş gibi muazzam bir manzarayla karşılaşacaksınız. Gördüğünüz kil boya kaplarının içerisinde güvercin kakasıyla inek idrarı karışımı vardır.
Kendi başınıza bulabilir misiniz o konuda fikrimiz yok. Bizim tavsiyemiz konakladığınız otelden size rehber bulmasını rica etmenizdir. Böylelikle kimseyle muhattap olmadan rehberi takip ederek rahatlıkla tabakhaneyi ziyaret edebilirsiniz. Rehbersiz gitmek isterseniz illa café Terrasse Riad Kettani’yi offline haritanızda pinleyerek buraya gidebilirsiniz. Hem cafede bir şeyler içer hem de bu esnada deri dükkanlarına girmeye gerek olmadan tabahkaneyi görmüş olursunuz. Ya da tabakhane çevresindeki 10 veya 64 numaralı dükkanların terasına çıkabilirsiniz. Genelde tabakhane hikayeleri biraz kötüdür. Biz bunu Marakeş’te yaşadıktan sonra Fes’tekine otelin sağladığı rehber ile gittik.
Fes’i Panoramik İzleyin: Şehrin panaromik manzarasını günbatımı eşliğinde görmek fes’in en güzel aktivitelerinden biridir. Bunun için 13 ve 15.yy’da hüküm sürmüş olan Merenid sultanlarına ait olan mezarlığa/nekropole gidebilirsiniz.
Fes’te Yürüyüş Rotası Önerimiz
Kaybolmak bana göre böyle gezdiğimi daha iyi anlıyorum kendimi o şehre ait hissediyorum diyenlerdenseniz hiç rehber tutmayın deriz. Hele bir de elinizin altında maps.me uygulaması varsa dalın Fes sokaklarına yolları arşınlaya arşınlaya gezin.
Ama ben müslüman ülkede tek başıma gezemem hele ki 9000 sokak içinde diyorsanız otelinizden bir rehber isteyin ve takılın arkasına korkusuzca gezin.
Biz öyle ya da böyle neyi tercih edeceğinize bakmaksızın size yürüyüş rotası sunalım.
Başlangıç : Bab Bou Jeloud
Bitiş : Palais Jamai
Mesafe : 3 km
Süre : 3 saat
Rota : Bab Bou Jeloud – Medersa Bou Inania – water clock – Chrabliyine Mosque – henna souq – Place an-Nejjarine – Nejjarine Museum of Wooden Arts & Crafts – Souq an-Nejjarine – Zawiya Moulay Idriss II – Medersa el-Attarine – Kairaouine Mosque & University – Place as-Seffarine – Medersa as-Seffarine – Funduq Tastawniyine – Sofitel Palais Jamaï
Eski şehir için 3 saatlik yürüyüş turu kişi başı 12-13 euro arası, eski şehir dışı 1 saatlik yürüyüş turu ( Dara Tur ) ise kişi başı 20 euro’dur. Chouara tabakhanesine de yalnız gitmenizi önermiyoruz. Bunun için biz otel’in sahibinden rehber getirmesini istedik. Kişi başı 20 dirhem karşılığında artı ücret ödemeden tabakhaneyi de aradan çıkarmış olduk.
Fes’te Alışveriş
Fes alışveriş konusunda bir Marakeş değil ve uzunca bir süre de olacak gibi değil. Marakeş’ten sonra buraya gelince bir burun kıvırır olduk. Dükkanların şekli şemali bile değişikti. Marakeş’te tamamen yerel ürünler görürken burada eski çarşının dükkanlarında modern kıyafetler görünce ciddi anlamda itici geldi. Modern ve yerel birbirine girmiş durumda. Alışveriş yapacaksanız sakın Fes’e bırakmayın. O işi Marakeş’te halledin!
Ama bazı minik dükkanlar var ki çıkasınız gelmiyor içinden. Bunlardan biri tesadüfen bulduğumuz Medin Art. Sahibi çok tatlı bir Fransız. İçerdeki ürünlerin hemen hemen hepsi el yapımı ve özel tasarımlar. Almaya niyetlendiğimiz ayakkabı olmayınca kadın bizim için özel sipariş verdi ve yaptırttı. Ve bunu yaparken önden para bile talep etmedi. Güven konusunda sınırı aşmış dükkan sahiplerinden biriydi. Tabi biz ayakkabı haricinde dünyaları aldık o ayrı 🙂
Fes’te Nerede Ne Yenir?
Yemek yenecek bir çok restaurant ve cafe benzeri yerler mevcut. Biz Bab Bou Jeloud kapısından girdikten sonra yolun hafif sağa kıvrıldığı yerdeki tatlıcıların önündeki restaurantlarda yedik yemeğimizi. Aslında maksadımız burada yemek değildi. Restaurant önündeki görevli genç içeri davet edince tamam sonra geliriz diye başımızdan savmıştık. Ama istediğimiz gibi yer bulamayınca kısmet burasıymış. Zaten görür görmez tanıdı. İlginin alası bu çocukta bizden demesi. Poşetlerimize kadar yerleştirdi. Telefonlarımız internete girmeyince aldı eline dakikalarca girmesi için uğraştı. Girmiyor gibi olunca da kişisel veri bağlantısı yapayım demez mi 🙂
Cafe Clock’ta Deve Burger Yiyin
Atmosferiyle ve dizaynı ile Fes’in en iyi cafelerinden biridir. Ayrıca Fes başlı başına Fas yemekleri konusunda en iyi yerlerden biri olduğundan bu şehrin en güzel cafesine giderek deve burger deneyebilirsiniz. Cafe clock zincirinin kurucusu 2006 yılında Fes ziyareti yapmış olan Mike Richardson’dır. En sevdiğimiz yanı ise gelirin büyük kısmını hayır kurumlarına bağışlıyor oluşu.
Ayrıca mekanda her çarşamba günleri canlı müzik de oluyor. Cafe clock hemen Bou Inania medresesinin yanındadır. Bir de rainbow caddesine yakın olduğunu da belirtmek isteriz. Karanlık Derb el Magana sokağına girdikten sonra göreceğiniz tabelayı sokağın sonuna kadar takip edin. Çalışma saatleri 09:00-23:00 arasıdır.
Dar Seffarine’de Bir Akşam Yemeği Yiyin
600 yıldan daha eski olan yapı eski bir riyaddır. Fas yemeklerinin tadına bakmak için bu güzel ambiyansa sahip restaurantta akşam yemeği yiyebilirsiniz.
Bunun haricinde yemek için önereceğimiz yerler;
Chez Rachid
Fez Cafe
The Ruined Garden
Diğer Fas yazılarımız da ilginizi çekebilir: