Yüksek tepeleri, kumlu vadileri ve kırmızı dik kayalıkları Wadi Rum bölgesini açık çölden ayırmaktadır. Rum Vadisi’nin dağ çölleri Bedevilik olarak bilinen eşsiz bir göçebe Arap kabilesi kültürüne ve türüne az rastlanan bir ekosisteme ev sahipliği yapar.
Rum Vadisi ve Disi bölgesi yakınları, doğa severlere, tırmanış ve doğa yürüyüşüne meraklı kişilere, deveye binmek isteyenlere, bedevi yemeklerini tatmak isteyenlere ve jeeplerle çölde safari yapmak isteyenlere fırsatlar sunar. Daha az macera arayışı içinde olanlar ise büyüleyici tabiatın tadını Rum Vadisi Turist merkezi çevresinde çıkarabilirler.
Rum Vadisinin Oluşumu
Uzak geçmişte günümüz Ürdün topraklarını oluşturan bölge birbirini takip eden ve kumtaşı toprakları oluşturan hareketlenmelere maruz kalmıştır. Depremler, yağmur suları ile kayalardan süzülen ve kum yüklü aşındırıcı rüzgarlar bir erozyon sürecine yol açmıştır. 700 metre kalınlığında kumtaşı katmanlarının çatlaması üzerine başlayan süreç Rum Vadisi ve Disi kanyonlarını ve koridorlarını oluşturmuştur.
Deniz seviyesinden ortalama 1000 metre yükseklikteki kum katmanı sayesinde Rum Vadisi Ürdün’ün doğusunda bulunan çöl düzlüklerinden, Kızıl Deniz hattından ya da Ürdün Yarığı Vadisinden çok daha serindir.
Geçirgen kumtaşı dağları 1700 metre üzerindeki yüksekliklere ulaşabilir ve yoğun mermer tabakasına ulaşan saklı su kaynaklarını besleyebilirler. Yabani hurma ağaçları, incir ağaçları, çiçekler ve bir çok farklı tür bitki ve aromatik otlar bu küçük vahada büyür ve gölgeli dik yamaçlar sayesinde korunurlar.
Rum Vadisi Ürdün’ün en hassas bölgelerinden birisidir. Kraliyet Doğa Koruma Topluluğu (RSCN) 1998’de Rum Vadisini Koruma Alanı’nın bir parçası ilan etmiştir. Bu bölge turizmi korumaya ve geliştirmeye çalışan aynı zamanda da doğaya saygılı ve yerel Bedevi topluluğuna yaşanabilir bir çevre sağlamayı amaçlayan Akabe Özel Ekonomik Bölge Yönetimi (ASEZA- The Aqabe Special Economic Zone Authority) tarafından korunmaktadır.
Rum Vadisinde İnsan Varlığının Tarihi
Yaklaşık 1.8 milyon yıl önce, Rum Vadisi ilk insanların Afrika ve Asya arasında göç için kullandıkları rota üzerinde bir köprüydü. Sonraki dönemlerden kalan bir çok arkeolojik alan, bölgenin yoğun bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir. İnsan yerleşimi Yontma Taş Devri’nden ( M.Ö 17.000) Bizans ve İslami döneme kadar ( M.S 4. ve 7.yy) uzanmaktadır.
M.Ö 4. yy’dan itibaren Petra’ya yerleşen ve merkezlerini kuran Arap kabilesi olan Nebatiler zaman içinde Arap yarımadası ve Akdeniz’i birbirine bağlayan ticaret rotasının kontrolünü ele geçirmiştir. Nebatilerin Vadi Rum’daki varlıkları bugün de Tanrıça Allat (M.S 32) için modern Rum köyü yakınlarında yapılan tapınak kalıntılarından ve Al-Shallaleh kaynağı yakınlarında bulunan onlarca taş oyması ve yazıtta görülebilir.
Bedeviler ve Modern Rum Vadisi
Bedeviler sözlü anlatım geleneği ve göçmen hayat geleneklerine bağlı insanlardır. Gelişmiş sözlü anlatı edebiyatı, zengin şiir geleneği, şarkı, dans ve müzik kültürüyle birlikte sosyal davranışları, mülkiyeti ve doğal kaynakların kullanımını düzenleyen oldukça köklü bir hukuk sistemi vardır.
Yarı-kurak çevreye adapte ettikleri yaşamlarıyla Bedeviler bin yıllardır Rum Vadisi bölgesinde yaşamaktadırlar. Arapça’da yün evleri olarak adlandırılan çadırlar Bedevi kadınlar tarafından keçi, koyun ya da deve yününden örülür. Bu çadırlar, içinde yaşayan insanların ihtiyaçlarına ve çevre koşullarına en uygun çözümdür.
2005 yılında Unesco Petra ve Rum Vadisi’nin kültürel varlığını insanlığın sözlü ve soyut mirası ilan ettiğinde Petra ve Rum Vadisi dünyaca tanınmaya başlanmıştır. Bir çok küçük kabile grubu Rum Vadisi ve Disi topraklarında yaşamlarını sürdürmektedir.
1970’lerden itibaren Bedeviler özellikle çocuklarını okula gönderebilmek için yerleşik hayata geçmenin faydalarını fark etmeye başlamıştır. Disi kasabasının yakınlarında bulunan büyük Zawadeyh köyü toprakları bugün altında bulunan yer altı su havzası sayesinde tarım alanında gelişmeler sağlamıştır. Rum köyü ve güneyine inen çevre bölgede yaşayan Zlabyeh’ler turizmi geleneksel geçim kaynakları olan hayvancılığa eklemişlerdir.
Şimdilerde Vadi Rum’da yaşamlarını sürdüren bedeviler turistlere rehberlik, şoförlük hizmetleri vermektedirler.
Rum Vadisinde Gezilecek Yerler
Vadi Rum geziniz boyunca günlük tur yapabileceğiniz çok seçeneğiniz bulunuyor. İster çölde yürüyerek ister safari araçlarıyla isterseniz de develerle gezebilirsiniz.
Safari Rotası ve Fiyatları
Lawrence Spring (tur boyunca Nebati tapınağı ve Rum köyünden geçiliyor) – 14 km – 1 saat – araç başı 25 JD
Khazali Kanyonu (tur boyunca Nebati tapınağı Rum köyü ve Lawrence Spring’den geçiliyor) – 30 km – 2 saat – 35 JD
Sunset Sites (tur boyunca Nebati tapınağı Rum köyü Lawrence Spring ve Khazali Kanyonundan geçiliyor) – 35 km – 2.5 saat – 44 JD
Sand Dunes (tur boyunca Nebati tapınağı Rum köyü, Lawrence Spring ve Khazali Kanyonundan geçiliyor) – 40 km – 3.5 saat – 51 JD
Little Bridge (tur boyunca Nebati tapınağı Rum köyü, Lawrence Spring ve Khazali Kanyonundan geçiliyor) – 35 km – 3 saat – 44 JD
Lawrence House (tur boyunca Nebati tapınağı Rum köyü, Lawrence Spring, Khazali Kanyonu, Little Bridge, Anfashieh yazıtları ve Kum tepesinden (Sand Dunes) geçiliyor) – 45 km – 3.5 saat – 59 JD
Um Frouth Rock Bridge (tur boyunca Nebati tapınağı Rum köyü, Lawrence Spring, Khazali Kanyonu, Little Bridge, Anfashieh yazıtları ve Kum tepesinden (Sand Dunes) geçiliyor) – 50 km – 4 saat – 67 JD
Burdah Rock Bridge (tur boyunca Nebati tapınağı Rum köyü, Lawrence Spring, Khazali Kanyonu, Little Bridge, Anfashieh yazıtları ve Kum tepesi (Sand Dunes), The Map ve gün batımı noktasından geçiliyor) – 60 km – 5 saat – 75 JD
Burrah Kanyonu (tur boyunca Nebati tapınağı Rum köyü, Lawrence Spring, Khazali Kanyonu, Little Bridge, Little Bridge, Um Frouth Rock Bridge ve gün batımı noktasından geçiliyor) – 65 km – 8 saat – 80 JD
Hazır rotalar haricinde eğer kendi rotanızı çizmek istiyorsanız bunun için 8 saatine araç başı 80 JD ödeyebilirsiniz. Nerelere ziyaret etmeniz gerektiğine dair bir fikriniz yoksa Vadi Rum’daki en popüler yerleri sırasıyla söyleyelim ki ona göre bir rota çıkarın;
Lawrence Spring, Seven Pillar of Wisdom, Khazali Kanyonu, Burdah ve Um Frouth Kaya Köprüsü Sunset Sites, Sand Dunes, Burrah Kanyonu, Alameleh Yazıtları, Siq Um Tawaqi, Nebati Tapınağı, Anfashieh Yazıtları
Deve Turu ve Fiyatları
Deve turlarına Rum köyünden katılmanız gerekiyor. Mesafeler, süreler ve fiyatlar aşağıdadır.
Nebati Tapınağı – 1 km – yarım saat – 4 JD
Lawrence Spring – 6 km – 1.5 saat – 10 JD
Sand Dunes – 25 km – 5 Saat – 20 JD
Al-Mogher Sunset – 12 km – 3 saat – 18 JD
Khazali Kanyonu – 14 km – 4 saat – 20 JD
Umm Sabata Sunset Sites – 18 km – 5 saat – 25 JD
Little Bridge via Sand Dunes – 25 km – 5 saat – 25 JD
Hazır rotalar haricinde eğer kendi rotanızı çizmek istiyorsanız bunun için 8 saatine araç başı 30 JD ödeyebilirsiniz.
Lawrence Ve Rum Vadisi
İngiliz ordu mensubu ve yazar T.E Lawrence Rum Vadisi’nin batıda meşhur olmasını sağlayan kişidir. 1916 ve 1917’de birçok defa bölgeyi ziyaret etmiş ve burayı çok etkileyici bulmuştur. Fakat modern mitolojiler Lawrence’ın bölge ile bağlantısını abartmaktadır. Gerçekte, Lawrence’ın Akabe’ye giden yolu Rum Vadisi ile kesişmemiştir. Bunun yerine günümüzde kullanılan Akabe yolu rotasını izlemiştir. Rum Vadisi’nde bulunan dağların hiçbiri Lawrence’ın edebi eseri olan The Great Arab Revolt” ve “Seven Pillars of Wisdom” için esin kaynağı olmamıştır. Aksine günümüz ziyaretçileri dağı bu kitabın ardından adlandırmıştır. Benzer bir şekilde “Lawrence Kaynağı” ve “Lawrence Kalesi” gibi Osmanlı kalıntısı olan bir çok farklı yer hatalı bir şekilde İngiliz yazarla bağlantılı hale gelmiştir. Bununla birlikte bu yerlerin isimleri Rum Vadisi’nin büyülü hikayesinin bir parçası olmuştur.
Rum Vadisinde Yapılacak Aktiviteler
Bedevi Kültürünü Yakından Tanıyın
Yerel Yemeklerin Tadına Bakın
Kaya Tırmanışı Yapın (sadece tecrübeli olanlara tavsiye ediyoruz)
Hicaz Demiryolunu Ziyaret Edin
Balon Turu Yapın
Sky Gate Teleskop Gözlemevinde Gökyüzünü İzleyin
Burdah Taş Köprüsüne Tırmanın,
Meditasyon Yapın,
Deve Yarışı Festivalini Kaçırmayın
Wadi Rum’da Yürüyüş
Rum Vadisi’nin büyüleyici çöl tabiatında yürüyüş yapmayı ve doğal kırmızı kumtaşı oluşumlarının tadını çıkarmayı ihmal etmeyin. Arap Çölü’nün kendine has doğal bitki örtüsünü keşfedin. Tüm yürüyüş turlarının size eşlik edecek ya da sizin için yürüyüşü planlayacak lisanslı bedevi rehberler tarafından organize edilmesi gerekmektedir.
Yürüyüş Rotaları
Jamal Um Dami : Rum Vadisi içinde bulunan ve Suudi Arabistan sınırı yakınlarında olan Ürdün’ün en yüksek dağı Jamal Um Ad Dami 1850 mt yüksekliğinden zirve manzarası sunar. Şaşırtıcı bir şekilde yukarı çıkmak yaklaşık 2 saat sürer ve küçük tırmanışlarla çok da zor değildir. Fakat eğim düşünüldüğünde yürüyüş yapmak isteyenlerin ortalama bir vücut yapısına sahip olmasını gerektirir. Zirve manzarası çoğunlukla izole edilmiş bir tabiatı gösterse de 45 km ilerideki Akabe körfezini bile görebilirsiniz.
Rum Vadisi – Lawrence of Arabia : Rum Vadisi köyü park alanından bağlayan bu kısa yürüyüş sizi T.E Lawrence’ın gerçekte ziyaret ettiği yere götürecek. Yol boyunca dağ eteğine yapılmış alçak basamaklar size varış noktasına gitmeniz için yardımcı olacaktır. Ve en üst noktaya varmadan önce piknik yapabileceğiniz bir yer de vardır. Bu yol sizi aynı zamanda kısa süreli bir keşif için uğrayabileceğiniz Nebati tapınağına da götürecektir.